MİLLİ MƏFKURƏMİZİN POEZİYASI

Saz və İrfan. Məkkə və Təkkə. Quran və Turan. Ruh və Yad­daş. Zəlimxan Yaqubun şeirləri barədə yazmaq üçün ən əvvəl, bu mötəbər məqamlardan başlamaq lazımdır. Məncə Zəlimxan Ya­qubu müasirlərindən fərqləndirən də elə əslində, çoxlarının ayrı-ayrılıqda söykəndiyi bu təməl amillərə bütövlükdə istinad et­­­məsidir. Əgər milli-mənəvi dəyərlərimizin bu əsas qay­naq­la­rından biri Zəlimxanın düşüncə sistemində iştirak etməsəydi, mil­lətin sazı, ruhu, Məkkəsi, Təkkəsi, Quranı və Turanından ke­çib, ruha

ZƏLİMXAN YAQUB: BAYATI HƏQİQƏTİ

Z.Yaqubun bayatı sözü, bayatı inancı genetik-funksional ba­xım­dan söyləmə aktına, canlı mərasim stixiyasına bağlıdır. Z.Ya­qub sənətinin funksional-psixoloji, deklamasiya xüsu­siy­yət­ləri söy­­lə­yici-şair obrazının və funksiyasının birləşdiyini təs­diq­ləyir. Hər iki funksiya həm də yeni poetik durumda Azərbaycan türk­lə­ri­nin mifoloji fondunun gerçəkləşdirmə variantlarıdır. Zəlimxan Yaqub etnosun poetik təcrübəsində hər iki funk­si­ya­nı və obrazı uğurla birləşdirən sənətkarlardandır:

OLDUĞU KİMİ GÖRÜNƏN, GÖRÜNDÜYÜ KİMİ OLMAĞI BACARAN İNSAN

Mənim Zəlimxan bəylə ilk ünsiyyətim Naxçıvanda, Cavidin məq­bərəsinin rəsmi açılışında baş verib. Sonra daha bir neçə ma­raqlı görüşümüz olub ki, bu barədə mən “Ömrümdə adamlar” kitabında ətraflı bəhs etmişəm. Zəlimxan Yaqub şairdir, vətəndaşdır, ictimai vəzifə sahibidir, millət vəkilidir...

“YAŞAR ZƏLİMXANDA RUHUM”

Onda – yəni 14 il əvvəl N.Cəfərov “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində ədəbi-tənqid şöbəsinin müdiri idi, Zəlimxan Yaqubun “Biz bir eşqin butasıyıq” adlı şeirlər kitabı dərc olunmuşdu və mən universitetin filologiya fakültəsinin III kursunda oxuyurdum. Dərs ili təzə başlanmışdı. Bir dəfə universitetin pilləkənlərində Nizami müəllimlə rastlaşdım və ondan 2-3 il əvvəl “Ədəbiyyat və in­cəsənət” qəzetində oxuduğum “Yatmışdım, üstümə gəldi ərən­lər”məqaləsini istədim. Məni qəzetə söhbətə dəvət etdi.

ZƏLİMXAN YAQUB – XALQ ŞAİRİ, HAQQ ŞAİRİ

Bu yazı ürəyimdə çoxdan yol gəlir, cümlə-cümlə sətirlənir, sə­hifələnirdi. Ancaq nöqtə qoyub, onu kağıza köçürə bilmirdim. Çəkindiyim, çətinliyim bu idi ki, onun haqqında çox yazılıb, çox deyilib – bəlkə qədərindən də çox. O, hər gün gözümüzün qaba­ğın­dadır. Radiolar, televiziya kanalları, qəzetlər, jurnallar onu gah öyür, gah danışdırır, söz dedirtdirir, gah şeir oxumasını, gah da saz çalmasını arzulayırlar.

Vətən boyda şair – Zəlimxan Yaqub

Söz vədəsində deyilsə, yazılsa yaxşıdır. Amma mən çox gecikdim... İlk dəfə Zəlimxan Yaqub Almaniyada müalicə olunanda məqalə yazmaq istədim. “525-ci qəzet”ə göndərdiyi şeirləri oxuyub təsirləndim, bəzi qeydlər elədim. Yazını nədənsə sonraya saxladım. Səbəbini unutmuşam. Həmin silsilənin bəzi misraları yadımdadır. Qürbətdə olmasına və ürək ağrılarına baxmayaraq, ustad şairin sözlərində, davranışında bir ağayanalıq dayanır...

MƏHARƏT DASTANI

Mahir Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun «Pıçıltılar» adlandırdığı, yəni bədahətən yazılmış şeirləri nə qədər məlahətli, zərif, incə və mənalıdırsa, son illərin məhsulu olan irihəcmli dastanları – mənzum romanları bir o qədər hərtərəfli, dərin, hikmətli və intellektualdır. «Peyğəmbər» dastanının isə müqəddimədən, «Münacat»dan başlamış, saysız-hesabsız, irili-xardalı epizodlarının hamısı eyni dərəcədə hikmətlidir.

Zəlimxan Yaqubun “Sürgünlə söhbət” poeması haqqında bir neçə söz

Məncə Azərbaycan poeziyasında Zəlimxan Yaqub birinci şairdir ki, əbədi bir mövzu olan sürgünə müraciət edib. Xalq şairi Zəlimxana dönə-dönə minnətdaram ki, o, “Sürgünlə söhbət” poemasını yazmaq qərarına gəlib. Zəlimxan əsasən eşitdiklərini, gördüklərini yazıb. Mən isə sürgündə olanlardan biriyəm. Bu səbəbdən də mən xalq şairi Zəlimxan Yaqubla bu hisslərin şərikiyəm, həmin bəlanın özəyində duranlardanam.

HAQQ İŞIĞININ YOLÇUSU

Əsil poeziyanın təməlində həmişə bir qudsallıq və ilahi vergi dayanır. Bir-birini əvəz edən əsrlər ərzində şeirimiz yeni məzmun və ideyalarla zənginləşib şəkil və forma xüsusiyyətləri, poetexniki elementləri ilə cilalanıb dəyişsə də, onun təməli heç vaxt dəyişməyib, əzəliliyini və əbədiliyini saxlayıb.